Door nationaal SDG-coördinator Sandra Pellegrom
Een spannende middag was het op 15 december. Terwijl wij midden in een SDG-dialoog met zo’n veertig deelnemers spraken over de Nederlandse voetafdruk op andere landen, werd tegelijkertijd het langverwachte regeerakkoord gepresenteerd.
Een snelle scan laat zien dat de SDG’s (Duurzame Ontwikkelingsdoelen) er weinig in voorkomen. Of misschien toch wel? Als mensen mij vragen om de zeventien doelen in één zin samen te vatten zeg ik altijd: het is een plan voor een groene, inclusieve en rechtvaardige samenleving. Als ik dan naar prioriteiten kijk, dan gaan die toch stevig in die richting.
Dus hoewel de SDG’s slechts één keer genoemd worden kunnen we wel spreken van een pakket dat ervan doordesemd is.
Komend kabinet wil werken aan een duurzaam land dat klimaatneutraal, fossielvrij en circulair is ingericht met schone energie en groene industriepolitiek (SDG 7, 9, 12, 13). Duurzame landbouw, natuurherstel, biodiversiteit, water- en bodemkwaliteit (SDG 2, 6 en 15) zijn prioriteiten. Net als verduurzaming van mobiliteit en transport (SDG 9). Er komt een flinke inzet op toegang tot wonen en op de inrichting van de ruimte (SDG 11). Een ondernemende, innovatieve en eerlijke economie is ook in de SDG’s terug te vinden (SDG 8, 9 en 10).
Kern van de SDG-agenda
De 2030 Agenda draait erom dat ieder mens recht heeft op een waardig bestaan, welzijn en gelijke kansen, en dat we niemand achterlaten. “Iedereen in Nederland verdient een goed bestaan en moet kunnen meedoen”, zegt het regeerakkoord.
“Iedereen in Nederland verdient een goed bestaan en moet kunnen meedoen”, zegt het regeerakkoord.
Daar herkennen we dus ook een kern van de SDG-agenda. De partijen zien een inclusieve samenleving voor zich waarin bestaanszekerheid en kansengelijkheid centraal staan (SDG 1, 5, 10). Er wordt ingezet op onderwijskwaliteit en ontwikkeling (SDG 4), non-discriminatie (SDG 10), minder kwetsbaarheid op arbeidsmarkt en inkomen (SDG 1 een 8); er is veel aandacht is voor bestrijding van racisme en het tegengaan van geweld en discriminatie tegen vrouwen (SDG 5 en 10).
Een stevige democratische rechtsstaat is daarvoor de basis, met een open overheid, versterkte burgerparticipatie, toegang tot recht en bescherming van de vrije pers; en waarin mensen en organisaties veilig zijn en geweld en criminaliteit worden bestreden (SDG 16). Er is ook aandacht voor gezondheid (SDG 3), samenwerking binnen het Koninkrijk en onze wereldwijde steun aan de SDG’s (SDG 17).
Vrijwel alle doelen passeren de revue
In de visie en prioriteiten zet het akkoord dan ook breed in op de SDG’s. Vrijwel alle doelen passeren de revue. Natuurlijk zullen verschillende organisaties ook best zaken missen die in de SDG-agenda van belang zijn.
Landen maken immers altijd keuzes bij het focus dat ze aanbrengen in de uitvoering van de doelen. Maar door de bank genomen een zeer SDG-relevant plan, waarmee de komende jaren een flinke slag gemaakt kan worden in het bereiken van de doelen in Nederland.
En nu het ‘hoe’
En nu het ‘hoe’. Het regeerakkoord markeert het einde van een lange formatie, maar het werk begint nu pas goed. Het document gaat logischerwijze niet de diepte in over de manier waarop een en ander zal worden aangepakt.
Geld is niet het enige middel dat nodig is om de grote slagen te maken die worden aangekondigd.
De financiële paragraaf biedt natuurlijk een belangrijke basis, maar geld is niet het enige middel dat nodig is om de grote slagen te maken die worden aangekondigd. Dat is waar de SDG-agenda een verdiepingsslag mogelijk maakt.
Woorden als ‘duurzaamheid’ en ‘verduurzaming’ komen maar liefst 54 keer voor in het stuk. De SDG’s geven dé internationale standaard voor duurzaamheid: het kader dat definieert wat nodig is voor een toekomstbestendige samenleving.
Het verbinden van doelen met elkaar vormt daartoe de basis, omdat je het ene doel niet los van het andere kunt oplossen. Ook de uitdagingen waar Nederland voor staat zijn ingewikkeld en problemen zijn onderling verbonden. Samenhang zal dus centraal moeten staan in de uitvoering.
Systeemdenken
Op lokaal niveau zien we al mooie voorbeelden bij gemeenten die de SDG’s gebruiken om integraal te plannen, zoals bijvoorbeeld het SDG Kompas voor de Omgevingsvisie van de gemeente Súdwest-Fryslân.
Maar we zien ook de uitdagingen. Kijk bijvoorbeeld naar de recente waarschuwing van Deltacommissaris Peter Glas dat zo’n 820.000 woningen de komende jaren gebouwd dreigen te worden op plekken die gevoelig zijn voor de gevolgen van klimaatverandering.
Juist het systeemdenken van de SDG-agenda kan een integrale aanpak concreet handen en voeten geven. Daarmee kunnen onbedoelde negatieve effecten van doelen op elkaar worden voorkomen en de vele kansen op positieve synergie worden benut. Dit brengt meer complete oplossingen in zicht voor de lange termijn. De SDG’s bieden daarvoor het meest complete, concrete, samenhangende kader.
Generatietoets
De generatietoets is ook een belangrijk instrument om samenhang te versterken. Goed nieuws dat deze zal worden toegepast! Dit sluit mooi aan bij de al bestaande SDG-toets, die onder andere kijkt naar de effecten van ons beleid op mensen elders ter wereld. Plannen langs de lat leggen van de SDG’s in het ‘hier en nu’, voor ‘later’ en voor ‘elders’ geeft concrete invulling aan het streven naar brede welvaart.
Wat ook goed nieuws is: het nieuwe kabinet kan in de uitwerking van het regeerakkoord gebruik maken van de vernieuwing en de energie die in de samenleving al aanwezig zijn.
De coalitie wil burgerparticipatie en burgerinitiatieven stimuleren en burgers actief betrekken bij klimaatbeleid. De SDG-beweging heeft hier een belangrijke kans met de vele bestaande lokale initiatieven, de activiteiten van de Global Goals-gemeenten en lokale SDG-ambassadeurs.
Deze initiatieven op lokaal niveau laten in de praktijk zien hoe ze verschillende opdrachten aan elkaar koppelen en tot nieuwe oplossingen komen. Breed in de samenleving bruist het van de energie rondom de SDG’s. Dat is een enorme bron van daadkracht die kan bijdragen aan de grote opgaven van de komende jaren.
Onmisbaar
Kortom, de SDG’s én de SDG-beweging zijn onmisbaar in de uitvoering van de ambities voor de komende jaren. Samenhang en samenwerking zijn belangrijke succesfactoren. De SDG’s vormen de katalysator en het platform dat daarvoor kan zorgen. Ik hoop dat we die samen centraal kunnen zetten bij de uitvoering.
Sandra Pellegrom is nationaal SDG-coördinator. Volg Sandra op LinkedIn en Twitter om op de hoogte te blijven van haar werk richting het behalen van de SDG’s in Nederland.
Foto (c) Roos Trommelen
Coverfoto (c) ANP