Evenementen brengen onnodig veel plastic en plasticafval met zich mee, en drankgiganten willen daar iets aan doen. Zijn de plannen haalbaar en ambitieus genoeg om een verschil te maken?

De evenementenindustrie lijkt langzaam verantwoordelijkheid te nemen voor haar vervuiling. Plastic trekt de aandacht. Jaarlijks worden bijvoorbeeld honderden miljoenen wegwerpbekers gebruikt op Nederlandse festivals. Tijdens ADE Green werd daarom de Plastic Promise-campagne gelanceerd door Stientje van Veldhoven en Sam Feldt, geïnitieerd door Green Events. Deze ‘promise’ wil de evenementenindustrie stimuleren om binnen drie jaar van de helft van haar wegwerpplastic af te komen. Samen met de Plastic Promise bracht Green Events een toolkit uit voor afvalvrije festivals.

Het Europees Verbod op wegwerpplastic dat per 2021 ingaat, zegt niets over plastic flesjes

Laten we eerst even uitzoomen: op grotere schaal worden stappen gezet richting minder plasticvervuiling. Vanaf 2021 gaat een Europees verbod op een aantal soorten wegwerpplastic van start. Het Europees Parlement heeft haar “meest ambitieuze” plannen ooit aangenomen tegen wegwerpplastic, schrijft Frédérique Ries van ALDE België (De Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa) in het rapport. Alleen over plastic flesjes wordt niets vermeld. Greenpeace en de Plastic Soup Foundation zien het verbod vooral als een symbolische stap richting een wegwerpplasticvrije toekomst.

Op landelijk niveau ligt er een statiegeldplan voor kleine flesjes. Dit plan zal per 2021 in werking gaan – tenzij de verpakkingsindustrie binnen twee jaar 90 procent van hun wegwerpplastic hergebruikt. En in 2016 lanceerde het kabinet een veelbelovend ‘circulaire economie-plan‘. Met als doel in 2050 volledig circulair te zijn: dat wil zeggen, een economie waarin gebruikte grondstoffen niet veranderen in afval, maar hun waarde behouden en opnieuw worden gebruikt. Het kabinet streeft ernaar vanaf 2030 geen kunststofafval (plastic) meer te verbranden.

De beloftes van drankmerken

De Nederlandse regering wil de levensduur van consumptiegoederen verlengen middels een circulair ontwerp. Hoe gaan bedrijven en merken binnen de evenementenindustrie hierin mee? Drankgiganten Grolsch, Bar-Le-Duc en Coca-Cola sloten zich alvast aan bij de Plastic Promise-campagne. Grolsch wil inzetten op reductie door herbruikbare bekers met statiegeldsysteem in te zetten. Bar-Le-Duc gaat voor maximale recycling en minder voor reductie, door hun PET-flessen van 100 procent gerecycled materiaal na het evenement nogmaals hoogwaardig te recyclen, waar geen downgrading plaatsvindt: oftewel de waarde van de gebruikte grondstoffen gaat niet verloren. Coca-Cola richt zich ten slotte op het gebruik van meer gerecycled materiaal, en de communicatie daarvan richting hun klanten. Het frisdrankbedrijf wil de helft van hun verpakkingen vóór 2030 recyclebaar maken.

Te weinig ambitie

Meike Rijksen, projectleider van Greenpeace, stelt dat Coca-Cola zorgwekkend langzaam verduurzaamt. “Coca-Cola stuurt vooral op betere opruiming en recycling, terwijl we richting plasticvermindering willen. Dat zit niet in dit festivalbeleid, en niet in hun bredere beleid. Jaarlijks blijven ze meer plastic produceren. Zeven procent van hun wereldwijde verpakkingen is nu gerecycled. Twaalf jaar om daar 50 procent van te maken is niet ambitieus genoeg voor zo’n bedrijf. Ik zou graag zien dat ze gaan innoveren, zodat ze minder verpakkingsmateriaal nodig hebben voor hun product.” Hoe kan het ene merk met concrete en ambitieuze doelstellingen komen, terwijl andere merken dat opvallend minder zijn? Dat zit zo: ieder merk mag eigen doelen opstellen, die voor dat bedrijf haalbaar zijn om binnen drie jaar uit te voeren. Het betreft een belofte. De merken en bedrijven worden niet gecontroleerd en kunnen niet verantwoordelijk worden gehouden als ze hun doelen niet halen.

De campagne stimuleert vooral bewustwording van plasticafval, maar geen innovatie of plasticreductie

De campagne stimuleert vooral bewustwording van het plastic afval in de evenementenindustrie, de recycling en het hergebruik ervan. Wat de campagne weinig tot niet stimuleert is innovatie en plasticreductie. Met als gevolg dat de drankmerken weinig risico’s nemen in hun doelstellingen en productaanpassingen. Terwijl productinnovatie juist nodig is in de transitie naar een circulaire economie. En reductie is van cruciaal belang voor plasticvermindering. Daarnaast stimuleert reductie innovatie, en is reductie onontkoombaar in een afvalvrij Nederland.

Innovaties in een mini-maatschappij

Terug naar de evenementen. Wat kunnen zij doen om wél stappen richting een plasticarme industrie te zetten? Het Friese muziekfestival Welcome to the Village gebruikt een ‘DORP‘ als mini-maatschappij waarin oplossingen worden gezocht, ontwikkeld en getest op struikelblokken uit de ‘echte’ wereld. De organisatie wil vóór 2022 een fossielvrij en circulair festival hosten en hoopt dat de innovaties ook buiten het festival, in de maatschappij worden gebruikt. Het idee is: als de helft van de ideeën níet faalt, is er onvoldoende risico genomen.

Zo ontwikkelde de organisatie afgelopen jaar eetbaar bestek, composteerbare en recyclebare eetbakjes en een Saru Soda frisdrankmachine die gebruikmaakt van kraanwater om plastic en energie te besparen. Een ontwikkeling voor meerdaagse festivals is de Comp-a-tent: composteerbaar én recyclebaar. Aan het einde van een meerdaags festivals worden namelijk veel tenten achtergelaten op de campings. Comp-a-tent voorkomt dat de tenten die achterblijven naar de verbrandingshoop moeten. In plaats daarvan zullen de tenten binnen 120 dagen composteren.

Het DORP op Welcome to the Village is onderdeel van Innofest. Innofest gebruikt tien festivals als ‘levend laboratorium’ voor innovaties die bijdragen aan een betere wereld. Hier zetten bezoekers zelf en niet de grote bedrijven in op een circulair festival. Festivals zijn immers een minisamenleving; dus de perfecte omgeving om innovaties te ontwikkelen en te testen. Ook voor grote bedrijven ligt hier een kans.

Impact van de evenementenindustrie in Nederland

Stel dat alle festivals van Nederland volledig circulair worden, en alle doelstellingen van de Plastic Promise halen, welke impact hebben ze dan op plasticvervuiling in heel Nederland? Jeroen Dagevos van de Plastic Soup Foundation stelt: “De vervuilende impact van de evenementenindustrie is minimaal in verhouding tot het geheel. Daarnaast is het een relatief klein en controleerbaar gebied. Waardoor het voorkomen van plasticzwerfafval gemakkelijker gaat. De focus moet liggen op het aanpakken van de totale hoeveelheid geproduceerd single use plastic afval. Alleen al in Europa bestaat 60 procent van ons afval uit deze plasticverpakkingen. Dat aandeel kun je niet veranderen met festivals. Zet in op het werkelijk recyclen van verpakkingen, bijvoorbeeld door andere materiaalkeuzes te maken en andere inzamelingssystemen in te voeren.”

Op kleine schaal geven de evenementen het goede voorbeeld met nieuwe innovaties, die ook op andere gebieden inzetbaar zijn – Meike Rijksen, Greenpeace

Rijksen van Greenpeace ziet meer potentie in de verduurzaming van de industrie. Op kleine schaal geven de evenementen het goede voorbeeld met nieuwe innovaties, die ook op andere gebieden inzetbaar zijn. “Systemen waar geen flesjes nodig zijn blijken erg effectief.” Zo opende NS laatst hun eerste watertappunt, van in totaal tweehonderd, om mensen te stimuleren eigen waterflessen mee te nemen en zo plastic te besparen. Korting op koffie als je je eigen beker meeneemt werkt ook als stimulans tegen plasticafval. “Nieuwe verpakkingen en systemen die ze ontwikkelen in de evenementenindustrie zijn wellicht inzetbaar in kantines en supermarkten.”

De strenge regelgeving die grote bedrijven richting plasticvermindering dwingt, laat op zich wachten. Het lijkt daarom aan de campagnes en initiatieven om te zorgen voor dezelfde uitkomst. Aan de evenementen die experimenteren om van hun mini-maatschappij een circulaire te maken, kunnen anderen een voorbeeld nemen.

Foto door: David Calderón.